Türk Dünyası'nda 'Türk Diasporası'

     Diaspora kelimesi etimolojik anlamda tohumları saçmak, ekmek anlamına gelen Yunanca bir kelimedir. Kavram olarak ise anavatanlarından ayrı kalan fakat etnik kimliklerini sürdüren grup anlamına gelmektedir. Bu grupların asimilasyona direnen, kendi benliklerini, kültürlerini bulunduğu ülkede muhafaza etmeye çalışan insanlardan oluşması gerekiyor diyebiliriz. Diaspora meselesi 20. yy ikinci yarısından itibaren ulus devletlerin gündemine girmiştir. Değişen dünya sistemine bakış açısının gerektirdiği yeni algılamaların bu kavramın gelişmesinde etkili olduğunu söyleyebiliriz. Araştırmacılar diaspora konusunu günümüze kadar farklı şekillerde dört faklı olay çerçevesinden tanımlamışlardır. ilki 'Yahudi, Ermeni diasporası' üzerinden tanımlanır. İkincisi 'göçler' üzerinden tanımlanır. Üçüncüsü 'siyasi nedenlerle yer değiştirenler' üzerinden tanımlanır. Dördüncüsü '1990'dan sonra diaspora gruplarına eleştirel yaklaşımlar' üzerinden tanımlanmaya devam etmektedir. 

    TDK diaspora kavramı için herhangi bir ulusun yurt dışındaki kolu olan kopuntusu anlamı üzerinde bir tanımlama yapmıştır.  Günümüzdeki diasporalar ulus devletlerin diasporasıdır. 'Türk Dünyası Diasporası' dediğimiz zaman ulus devletten öte bir anlam atfederek Türklük üzerinden, Türk kültürü, dili üzerinden bir diaspora tanımı ele almamız gerekmektedir. Bu şekilde tanımladığımız diaspora ile Türk Devletleri'nin ortak politikalar geliştirilmesi gerekecektir. Türk Dünyası'nda 'Türk Dildeş Diasporası' tanımlamasıyla hareket edildiğini söyleyebiliriz. Türk Dünyasının Soğuk Savaş sonrası gelişimine ve özellikle 2010 sonrası sürece baktığımızda söz konusu devletler arasında bir diaspora işbirliğinin önemli hale geldiğini görüyoruz. Türk Devletleri Teşkilatı'nın bu konu için "5 devlet 1 diaspora" olarak tanımladığı bir çalışma da söz konusudur. Dünyada 250 milyonu aşkın insan Türkçe'nin farklı lehçelerini kullandığı için farklı ülkelerdeki Türk azınlıkların da diaspora meselesinde önemli olduğunu söylemek gerekir. Yurtdışında yaşayan Türklerin ortak bir anlayış çerçevesinde işbirliği yapması günümüz dünya konjonktüründe önemlidir. Diaspora konusu Türk Devletleri arasında 2009 yılında gündeme gelmeye başladığını ve diasporada işbirliği politikalarının oluşturulduğunu söyleyebiliriz. Türk Devletleri Teşkilatı'nda  diaspora konulu oturumların yapıldığını görüyoruz. Türkiye bu alanda ağırlıklı olarak TÜRKSOY üzerinden ilişkilerini yürütmektedir. 

    

       Türkiye diaspora alanında  YTB(Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı) kurmuştur. Azerbaycan'da da buna benzer başkanlık vardır. fakat üye olan diğer devletlerin bu konuda yavaş olduklarını görüyoruz. Türkiye ve Azerbaycan'ın TDT üyelerine kurumsal destek vererek diaspora kuruluşları kurmalarına destek vermeleri gerektiğini düşünüyorum. Türk Diasporası dediğimizde Avrupa'da, Amerika'da, Afrika'da, Asya'da, Avusturalya'da ve Türk'ün ayak bastığı her coğrafyada bir diaspora işbirliği gücü oluşturulmalıdır. Türk Dünyası adına ödüller verilmesi, Türk Dünyası bursları oluşturulması gibi Türk Diasporasını dinamik kılacak etkinliklerin yapılması gerekmektedir.